mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
hoe moet ik mij geborgen weten?
noem mij, bevestig mijn bestaan,
laat mijn naam zijn als een keten.
noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
voor wie ik liefheb wil ik heten.
Neeltje Maria Min
Uit: Voor wie ik liefheb wil ik heten
Bert Bakker, 1996
Er valt zo weinig over te vertellen (…). Men kan zich afvragen waarom het is geschreven. Nou, dat weet ik zelf niet. Of naar aanleiding van wat, dat zou ik dan met heel veel moeite nog kunnen achterhalen van sommige gedichten. En eerder zou ik nog weten wat ik aan had, of waar ik het schreef, of wat voor weer het was, dan dat ik weet waarom (…).Citaat Neeltje Maria Min
Neeltje Maria Min
werd in 1944 in Bergen geboren. Haar eerste dichtbundel Voor wie ik liefheb wil ik heten verscheen in 1966 en werd een ongekend verkoopsucces. De bundel als geheel, en in het bijzonder het gedicht hiernaast, waar de titel van de dichtbundel ook uitkomt, is uitgegroeid tot een van de bekendste klassiekers van de Nederlandse poëzie. Na haar eerste bundel heeft Min nog twee andere dichtbundels uitgebracht. De poëzie van Min heeft een sterk vrouwelijk perspectief en gaat veelal over de relatie tussen man-vrouw of moeder-kind. Door de raadselachtigheid van haar gedichten discussiëren journalisten en literatuurwetenschappers al decennia over de betekenis van onder andere het beroemde ‘Mijn moeder is mijn naam vergeten’.
De Vlaamse dichteres Maud van Hauwaert zei tegen haar Nederlands publiek: ‘Ik kan mij voorstellen dat Nederlanders zijn opgegroeid met dit gedicht zoals je opgroeit met krentebollen, klompen en dubbelvla. Het gedicht staat op jullie hoofdkussens en mokken afgebeeld. Kan je weer met een frisse blik kijken naar een gedicht dat al helemaal werd uitgemolken?’
Het gedicht van Min behoort tot het canon van de naoorlogse Nederlandse poëzie. Iconisch is het. Min publiceerde het op haar 22e, in 1966. Tussen de bezigheden van de experimentele dichters, in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, viel het werk van Min op door vormvastheid. Er klonk opeens een heel persoonlijke stem van een jonge dichteres in de poëzie. Het werd een instant succes. De gedichten verborgen raadsels waar almaar volgende generaties graag de tanden een keer in zetten.
NUMMER DE REGELS
DURF HARDOP TE LEZEN!
FOUTE VRAGEN BESTAAN NIET
Een paar voorbeelden van vragen die je door het gedicht kunnen leiden. Ze zijn bedoeld als mogelijke vragen. Het gedicht roept ongetwijfeld bij jezelf andere vragen op. De vragen hieronder werden in 2016 bedacht door dichters en scholieren. (Zie voor verdere toelichting in het menu onder ‘lessen’)
Regel 1: Mijn moeder is mijn naam vergeten,
Welke moeder vergeet de naam van haar kind?
Lijdt de moeder aan geheugenverlies?
Heeft de moeder afstand gedaan van haar kind?
Leeft de moeder misschien niet meer?
Geeft de moeder haar kind liefst iedere dag een andere naam?
Regel 2: mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Wie is het kind?
Is een kinderloze vrouw/man aan het woord?
Is het kind een ongeboren kind?
Is het een verzonnen kind met een eigen mening?
Wat betekent ‘nog niet’?
Zegt het gedicht iets over drie generaties?
Regel 3: Hoe moet ik mij geborgen weten?
Wie is de ‘ik’ uit het gedicht?
Regel 4: Noem mij, bevestig mijn bestaan,
Wie spreekt de 'ik' hier aan?
Tot wie is het imperatief 'noem mij' gericht?
Luistert er een onbenoemde God mee?
Wat roept de directieve vorm ‘noem mij’ op?
Duidt ‘noemen’ op het noemen van een naam?
Duidt ‘noemen’ op het geven van een naam?
Duidt ‘noemen’ op het benoemen van iemand?
Duidt ‘noemen’ op het vernoemen van iemand?
Is ‘noemen’ hetzelfde als gezien worden?
Regel 5: laat mijn naam zijn als een keten.
Welke naam kan een schakel van een ‘keten’ worden?
Verbindt de keten als in ‘een DNA-keten’ of bindt de keten, als in ‘aan de ketting’?
Regel 6: Noem mij, noem mij, spreek mij aan,
Wat probeert het herhaalde zachte tromgeroffel in ‘noem mij, noem mij’ op te roepen of te bezweren?
Regel 7: o, noem mij bij mijn diepste naam.
Welke ranking bestaat er eigenlijk in waardering van naamsbetekenis?
Diep, dieper, diepst?
Waar draag je je ‘diepste naam’?
Wie kent jou ‘diepste naam’?
Regel 8: Voor wie ik liefheb wil ik heten.
Wat is de betekenis van ‘heten’?
Wat betekent liefde als liefhebben een ruilmiddel is?
Kan je ‘wil ik’ denken als het om ‘heten’ gaat, iemand anders heeft je naam immers bedacht?
Hoe vast staat je naam?
HERLEES
LEES EENS ANDERS
Van dit gedicht kun je een prima luisterliedje maken. Het is al een aantal keren door componisten/zangers van muziek voorzien.
Tijdens het Wintertuinfestival 2011 kon je er een uitvoering van horen door Blaudzun, Janne Schra en Lenny Kuhr
